Με την ανακοίνωση των νέων διατάξεων για τα σχολεία και ένα σοκαριστικό βίντεο, θυμηθήκαμε μια διαχρονική παθογένεια, το bullying. Έτσι, ήρθαμε ξανά σε επαφή με ένα φαινόμενο στο οποίο όλοι είχαμε παίξει κάποιο ρόλο: θύτες, θύματα, παρατηρητές κτλ. Αλλά ο σχολικός εκφοβισμός φαίνεται ότι έχει λάβει μεγαλύτερες διαστάσεις από το παρελθόν, και με 1 στα 3 παιδιά να έχουν δεχτεί bullying στο σχολείο, φαίνεται πως είναι αλήθεια. Ας δούμε, οπότε, πώς το νέο νομοσχέδιο αντιμετωπίζει τις πτυχές αυτού του φαινομένου.
Το πρώτο και κύριο μέτρο του νομοσχεδίου είναι η δημιουργία πλατφόρμας για καταγγελία συμβάντων bullying. Μέσω αυτού απενοχοποιείται και διευκολύνεται το να λαμβάνουν μαθητές ενεργό ρόλο στην πάταξη του σχολικού εκφοβισμού. Ένα παιδί που θέλει να καταγγείλει ένα τέτοιο περιστατικό, αυτή τη στιγμή θα χρειαστεί να πιάσει κάποιον καθηγητή προσωπικά. Σε αυτή την περίπτωση ενδεχομένως εκθέτει τον εαυτό του σε κίνδυνο, γιατί μπορεί να γίνει ο νέος στόχος των θυτών. Έτσι, παρά τις καλές προθέσεις κάποιον μαθητών, πολλοί φοβούνται να κάνουν το βήμα, κάτι που η ανώνυμη πλατφόρμα πιθανότατα θα λύσει.
Αυτό το μέτρο βέβαια έρχεται και με κάποια πρόβληματα αδιόρατα, εκ πρώτης όψεως. Το πρώτο είναι ότι το ίδιο το σύστημα μπορεί να χρησιμοποιηθεί από τους νταήδες για να δημιουργήσουν πρόβλημα σε άλλα παιδιά ή να χρησιμοποιηθεί και μεταξύ παιδιών, για προσωπικές διαφωνίες. Οπότε είναι χρήσιμο να ελέγχεται διεξοδικά κάθε καταγγελία χωρίς βιαστικά συμπεράσματα. Σημαντικότερα ωστόσο, το συγκεκριμένο μέτρο φαίνεται να είναι τσιρότο, όχι μια μακροπρόθεσμη λύση. Μια πλατφόρμα που χρησιμοποιείται για να «καρφώνει» ο ένας μαθητής τον άλλο, μπορεί να μειώνει το bullying αλλά εμφυσεί τις λάθος ιδέες στα παιδιά. Γιατί τα παιδιά γίνονται καταδότες αντί να γίνουν δυνατοί και ακέραιοι άνθρωποι που θα σταματήσουν ένα περιστατικό εκείνη την ώρα. Όπως το μέτρο φέρνει την ευκολία στο να καταγγείλει κάποιος, έτσι φέρνει και τη δικαιολογία στον ίδιο για να μην επέμβει. Ακόμη, δημιουργεί και ένα τεταμένο κλίμα μεταξύ μαθητών, γιατί μειώνεται το αίσθημα εμπιστοσύνης όταν ο ένας δίνει τον άλλον.
Ας πάμε τώρα σε ένα άλλο μέτρο: κάθε παιδί που θα εκθέτει τους συμμαθητές του στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, θα αλλάζει σχολικό περιβάλλον. Το ηλεκτρονικό bullying έχει ξεπεράσει το κλασσικό και δια ζώσης bullying όχι μόνο σε συχνότητα, αλλά και σε επίδραση. Άλλο είναι το παιδί να γίνει θύμα ενός περιστατικού bullying και άλλο είναι το περιστατικό να καταγραφεί και να κοινοποιηθεί σε τρίτους. Στην περίπτωση αυτή η κατάσταση είναι χειρότερη. Είναι χειρότερη γιατί το θύμα αναγκάζεται να ξαναβιώσει το τραύμα του αλλά και γιατί η διαπόμπευση μπορεί να τον απομονώσει από παρέες, κάνοντας αναγκαία την πρόληψη τέτοιας εξέλιξης. Άρα, το να τιμωρούνται τόσο βαριά τα παιδιά για τέτοιες πράξεις, δημιουργεί δυνατό αντικίνητρο για να μειωθεί η συμπεριφορά αυτή. Θα μειωθεί, έτσι, το cyberbullying (ηλεκτρονικό bullying) όσο και οι μαθητές ίσως να αρχίσουν να παίρνουν ενεργό ρόλο στην επίλυση περιστατικών, όχι να βγάζουν απλά μια κάμερα, κάτι που δεν βλέπουμε μόνο από παιδιά αλλά και από ενήλικες στην κοινωνία μας.
Βέβαια ανάμεσα σε αυτές τις ποινές και τα αντικίνητρα, ο Υπουργός Παιδείας ανακοίνωσε και τη θεσμοθέτηση της ύπαρξης ενός ψυχολόγου ανά σχολείο, για την διαφύλαξη της ψυχικής υγείας των παιδιών αλλά και τον περιορισμό του σχολικού εκφοβισμού. Αυτό είναι το δυνατότερο από τα μέτρα. Γιατί τα παιδιά είναι παιδιά και καλό είναι να έχουν μια υποστήριξη στο να διορθώσουν τα λάθη τους. Ναι χρειάζεται η ποινή. Χρειάζεται, όμως, και η σωστή ψυχική καθοδήγηση. Δεν ξέρουμε τι βιώνει κάθε παιδί μετά το σχολικό 7ωρο, οπότε ας μη βιαζόμαστε να τα κρίνουμε.
Ακόμη, το μέτρο λειτουργεί και σε όρους συμπεριφορικής ψυχολογίας, όπου η απλή τιμωρία του ατόμου το κάνει να κρύβει τη συμπεριφορά αυτή, όχι να τη σταματάει. Μόνο όταν υπάρχει και η σωστή συμπεριφορά δοσμένη ως εναλλακτική μπορεί να λειτουργήσει η τιμωρία. Οι ψυχολόγοι μπορούν να δώσουν την εναλλακτική αυτή.
Καταληκτικά, το νομοσχέδιο φαίνεται να είναι μια καλή αρχή για τη μείωση του φαινομένου, τουλάχιστον σε θεωρητικό επίπεδο. Γιατί μπορεί να φαίνονται ωραία τα μέτρα αλλά άγνωστο μένει αν θα πετύχουν ή αν και ακόμα θα εφαρμοσθούν. Αν, βεβαίως, μειωθούν τα περιστατικά bullying, αυτό θα είναι μια δικαίωση για όλα τα θύματα που έχουν περάσει από την κατάσταση αυτή. Θα είναι και ευκαιρία για άλλα παιδιά να μην είναι απλοί παρατηρητές αλλά να σταθούν κατά της βίας. Θα είναι η αρχή για να προστατεύσουμε τους θύτες από τον κακό τους εαυτό. Ας σώσουμε, λοιπόν, κάθε παιδί. Γιατί αν γλιτώσει το παιδί, υπάρχει ελπίδα…
