Η αγάπη μου για τη μουσική Jazz κρατάει χρόνια. Είναι μία παράδοση που άρχισε 48 χρόνια πριν και συνεχίζει μέχρι τώρα που γράφω αυτό το κείμενο. Καθώς το γράφω, την ακούω και την νιώθω να κυλάει στις φλέβες μου σαν ένα γνώριμο γιατρικό. Αυτό το αναφέρω γιατί χρειάστηκα ένα έντονο γιατρικό τα τελευταία χρόνια, και η Jazz, μαζί με άλλα στη ζωή μου, έπαιξε τον σημαντικό αυτό ρόλο.
Πολλές φορές την παραλλήλισα με τη ζωή μας, βρίσκοντας κοινά σημεία και σημαντικά στοιχεία, τα οποία με βοήθησαν να καταλάβω καταστάσεις και ανθρώπινες συμπεριφορές, ακόμη και τον ίδιο μου τον εαυτό. Αυτό μπορούμε να το αντιληφθούμε μελετώντας την ιστορία της.
Όπως γνωρίζουμε, η Jazz δημιουργήθηκε για να φέρει μία ατμόσφαιρα χαράς στην κοινωνία των δούλων. Οι σκλάβοι, καθώς δούλευαν στις φυτείες, αυτοσχεδίαζαν σκαρφιζόμενοι τραγούδια, μιλώντας ο ένας στον άλλον, απαντώντας και στέλνοντας μηνύματα, ενθαρρύνοντας και ενώνοντας την κοινότητά τους. Αυτός ο αυτοσχεδιασμός ουσιαστικά πηγάζει από την ψυχή τους και εκφράζει το μεγαλείο της ανθρώπινης δημιουργίας. “Life is a lot like Jazz. It’s best when we improvise”(«Η Τζαζ μοιάζει πολύ με τη ζωή. Είναι καλύτερη όταν αυτοσχεδιάζουμε», αναφέρει ο George Gershwin. Εφόσον ζούμε και αναπνέουμε, δημιουργούμε. Είναι ο τρόπος που παραμένουμε ζωντανοί. Καμία τραγωδία, κανένα αρνητικό γεγονός δεν μπορεί να σταματήσει τη ζωή που κυλάει στις φλέβες μας και συνεχίζει να δημιουργεί μέσα από τα προσωπικά βιώματα και τις διάφορες εμπειρίες μας. Η Jazz το εκφράζει αυτό μέσα από τις νότες, τη μελωδία, το σαξόφωνο, το πιάνο…“What we play is life” («Αυτό που παίζουμε είναι η ζωή», μας λέει ο Louis Armstrong.
Αυτό βέβαια σημαίνει ότι παίρνουμε ρίσκο. Μάλιστα, η ζωή μας όλη αναβλύζει μέσα από το ρίσκο που πολύ συχνά χρειάζεται να πάρουμε. Ο Steve Lacy το εκφράζει ως εξής: “Risk is at the heart of Jazz. Every note we play is a risk” («Το ρίσκο είναι στην καρδιά της Τζαζ. Κάθε νότα που παίζουμε είναι ένα ρίσκο»).
Η ποικιλία που διαθέτει η Jazz μέσα από τα διάφορα όργανα (σαξόφωνο, πιάνο, κιθάρα, ντραμς, φλάουτο, κλαρινέτo, τρομπέτα) ζωγραφίζει με έντονα χρώματα την ανθρώπινη διαφορετικότητα, πράγμα που εμπλουτίζει τη ζωή μας σε μεγάλο βαθμό. Αυτή η διαφορετικότητα συνοδεύεται με την έκφραση της κουλτούρας μας. Για παράδειγμα, η χαρούμενη Latin Jazz η οποία καταφέρνει να σε ταξιδέψει στα μέρη της κάθε φορά που την ακούς. Όλη αυτή η λεπτομέρεια προσθέτει χρώμα στη ζωή μας. Προσθέτει και στυλ. Παραδοσιακό ή σύγχρονο ή και τα δύο ανάλογα με το mood της στιγμής. Δεν σας θυμίζει αυτό κυριολεκτικά τη ζωή μας;
Μέσα από τα διάφορα στυλ αναδύονται τα συναισθήματά μας. Η Jazz Noir όταν είμαστε λυπημένοι, η ρομαντική Smooth Jazz, η Nina Simone και ο τρόπος που εκφράζει τον έρωτα, τα Blues καθώς συνδέουν την μελωδία με τα λόγια και αναφέρονται στα ανθρώπινα προβλήματα. Μέσα σε όλα αυτά η Jazz μιλάει για την ιστορία του ανθρώπου (Negro Spirituals) και η ιστορία μας είναι μοναδική, λεπτομερής, δυναμική και δημοφιλής. Με άλλα λόγια, popular.
Η αρμονία και ο ρυθμός της λειτουργούν κάπως σαν την καρδιά μας. Η δραστηριότητά της δείχνει την ανθρώπινη κίνηση. Η αυθεντικότητά της μαγνητίζει. Ο συγχρονισμός της θυμίζει τις κοινωνίες μας.
Η Jazz δεν σηκώνει ρατσισμό. Παίζει, τραγουδάει, μιλάει, εκφράζει την επανάσταση ενός ήχου που συγκλόνισε την κοινωνία της εποχής, όπως όλες οι επαναστάσεις. Ξεπέρασε την έχθρα, τη φυλετική ανισότητα, την τρομοκρατία, την κακοποίηση, τη φτώχεια, την αδικία, τον εμπαιγμό και συνέχισε να αναζητά την ελευθερία μέσα από την εξέλιξή της. Μία εξέλιξη που κρατάει μέχρι σήμερα καταφέρνοντας να μας χαρίσει απλόχερα την υπέροχη αυτή μουσική που τόσο πολύ αγαπήσαμε. Ο διεθνής χαρακτήρας της (International Jazz) γιορτάζεται με διάφορα φεστιβάλ σε όλο τον κόσμο. Τα δώρα της μας έχουν δοθεί πλούσια, αρκεί να τα αναζητήσουμε. Ο Gerry Mulligan αναφέρει ότι η Jazz μας έχει προσφέρει beauty, που σημαίνει ομορφιά, grace δηλαδή γοητεία και nobility που θα πει αρχοντιά. Πόσο δίκιο έχει;
Πόσο κοντά, λοιπόν, είμαστε στην εθιστική αυτή μουσική! Πόσο εκπροσωπεί τη ζωή μας! Πόσα μαθήματα συνεχίζει να μας διδάσκει! Σκέφτηκα ότι με τη μουσική γεννιέσαι. Είναι ταλέντο που σου χαρίζει η φύση. Ο Scott Joplin έπαιζε μουσική από 7 χρονών. Η μουσική έχει ρίζες, δεν εμφανίζεται από το πουθενά. Εκφράζει τα εσώψυχά μας με τον δυναμισμό της. Δημιουργεί επικοινωνία και μας δένει μεταξύ μας. Ως ζωντανός οργανισμός, εξελίσσεται διαρκώς. Δημιουργεί πολιτισμό, θέσεις εργασίας, πλούτο και οικονομία. Τσακίζει τον ρατσισμό και αναζητά την ελευθερία, κάτι που ταυτίζεται με το πνεύμα μας. Κινείται ελεύθερα, αρνούμενη να μετατραπεί σε στάσιμα νερά. Είναι η τάση και η ροή της ζωής να βγάζει κάτι καλό μέσα από το κακό. Αν δεν υπήρχαν φυτείες, δεν θα είχαμε Jazz. Αν δεν υπήρχε η σκλαβιά, δεν θα είχαμε Blues.
Κλείνοντας, θα σας αφιερώσω ένα αγαπημένο μου κομμάτι. Miles Davis με τίτλο Time After Time (Miles Davis with Kenny Garrett and Foley McCreary, 1988).
